کتاب عقاید یک دلقک اثر هاینریش بل

«عقاید یک دلقک» (Ansichten eines Clowns) داستان زندگی دلقکی به نام هانس شنیر (Hans Schnier) را روایت می‌کند؛ هنرمندی که قادر نیست خود را با هنجارهای اجتماعی، سیاسی، سنتی و مذهبی سازگار کند. او فرزند یک خانواده‌ی ثروتمند آلمانی است که پس از شکست نازی‌ها، زندگی ساده‌ای را در پیش گرفته و شغل دلقکی را پیشه‌ی خود می‌کند. همسرش ماری، پس از شش سال زندگی در کنارش، او را ترک و این اتفاق هانس را دچار افسردگی می‌کند. هانس نمونه‌ی انسان آواره و سرخورده‌ی جامعه‌ی پس از جنگ جهانی دوم در آلمان است؛ انسانی که به‌ علت نداشتن مهارت‌‌‌های لازم و بی‌طرفی نسبت به عقاید دینی، از جامعه طرد می‌شود و همسرش نیز او را ترک می‌کند. هانس اعتقادی غیر از اعتقاد حاکم را در پیش می‌گیرد و این سبب می‌شود نه او جامعه را بپذیرد و نه جامعه او را. «عقاید یک دلقک» بعد از انتشار در سال ۱۹۶۳ به دلیل ماهیت انتقادی محتوایش، باعث جنجال مطبوعاتی شد.

جمعیت بسیاری برای مراسم خاکسپاری هاینریش بل، به مرتن (Merten) در کلن آمده بودند. بسیاری از نویسندگان و سیاستمداران از جمله «ریشارد فون وایتسکر»، رئیس‌جمهور وقت آلمان حضور داشتند. آلمان را غم بزرگی فراگرفته بود. مطبوعات مشهور در تمام جهان، خبر مرگ او را در صفحه‌ی اول منتشر کردند و تا ماه‌ها بعد مقاله‌های یادبود این هنرمند بزرگ، در روزنامه‌ها و مجله‌های آلمان و دیگر کشورها منتشر می‌شد. محل خاکسپاری هاینریش بل و همسرش در مرتن، توسط رنه بل، پسر آن‌ها ساخته شده است.

آثار هاینریش بل در ایران مخاطبان بسیاری دارد. اولین کتابی که از او در ایران منتشر شده، همین کتاب حاضر، «عقاید یک دلقک» است که در سال ۱۳۴۹ توسط انتشارات کتاب‌های جیبی با ترجمه‌ی شریف لنکرانی وارد بازار نشر شد. بیشتر آثار هاینریش بل به جنگ جهانی دوم و وقایع پس از آن می‌پردازد. او کوشید در آثار ادبی اجتماعی ـ انتقادی‌اش با تکیه به عقاید انسان‌دوستانه به انتقاد از فاشیسم بپردازد. اهمیت‌دادن او به انسان و مقابله با هر چیزی که مانع انسان‌بودن است، از سویی و محتوای انتقادی آثارش از سوی دیگر، دلایل محبوبیت هاینریش بل در ایران به‌شمار می‌آیند. «سیمای زنی در میان جمع»، «آبروی ازدست‌رفته‌ی کاترینا بلوم»، «شبکه‌ی امنیتی» و «بیلیارد در ساعت نه و نیم» رمان‌هایی به قلم او هستند که در لیست «۱۰۰۱ کتاب که باید قبل از مرگ بخوانید»، قرار دارند. آثار دیگر او از این قرار است: «قطار به‌موقع رسید»، «گوسفندان سیاه»، «آدم، کجا بودی؟»، «و حتی یک کلمه هم نگفت»، «خانه‌ای بی‌سرپرست»، «نان سال‌های جوانی»، «یادداشت‌های روزانه‌ی ایرلند»، «عقاید یک دلقک»، «جدایی از گروه»، «پایان ماموریت»، «زنان در چشم‌انداز رودخانه»، «میراث»، «فرشته سکوت کرد»، و «اتفاق».